Choroba kociego pazura jest zoonozą, czyli chorobą przenoszoną ze zwierzęcia na człowieka. Choroba ta wywoływana jest przez bakterię Gram-ujemną Bartonella henselae, której nosicielem są głównie koty bezdomne (co jest związane z duża infestacją pcheł) jak i kociaki poniżej 1 roku życia (co ma związek z niższą odpornością immunologiczną). Bartonella bytuje we krwi kotów, konkretnie w erytrocytach.
Bartonelloza u kota
Kot może zarazić się B. henselae w wyniku kontaktu z pchłą kocią Ctenocephalides felis. Pchła jest tzw. wektorem, czyli przenosi chorobę z jednego kota na drugiego. Ma to miejsce wtedy, gdy pchła najpierw napije się krwi zakażonego kota, a potem przeniesie się na osobnika zdrowego. W momencie pożywiania się krwią zdrowego kota pchła wprowadza mu do krwiobiegu bartonellę, która to bakteria mając powinowactwo do erytrocytów wnika do ich wnętrza. Tylko tą drogą kot zdrowy może zakazić się bartonellą. Nie ma możliwości zarażenia się tą chorobą w wyniku kontaktu bezpośredniego z innym kotem bądź w wyniku kontaktu pośredniego (wspólne miski, kuwety). Istnieją również przypuszczenia, że kleszcz może wektorem przenoszącym tę chorobę, ale pewności nie ma.
W większości przypadków u kotów choroba przebiega bezobjawowo. Do wystąpienia objawów choroby może doprowadzić czynnik stresogenny (zmiana właściciela, zabieg chirurgiczny, nowy członek rodziny itp.), który u kotów powoduje chwilowy spadek odporności. Również u zwierząt z osłabionym układem immunologicznym (koty z chorobami wirusowymi np. FIV, białaczka, przyjmujące leki immunosupresyjne) może dojść do klinicznej postaci choroby.
Do objawów bartonellozy należą:
nawracająca gorączka,
powiększenie węzłów chłonnych,
choroby oczu (zapalenie błony naczyniowej oka),
zapalenie dziąseł,
objawy neurologiczne,
Leczenie klinicznie jawnej bartonellozy polega na długotrwałej antybiotykoterapii, w celu eliminacji przyczyny (B. henselae), jak i na leczeniu objawowym (w zależności od objawów towarzyszących chorobie).
Choroba kociego pazura u człowieka
Nazwa choroby pochodzi od sposobu zarażenia, które następuje najczęściej poprzez podrapanie przez kota. Bartonella henselae w kale pcheł (który to kał pcheł jest niczym innym jak przetrawioną krwią pełną bakterii) może przeżyć do kilku dni. Kał pcheł znajduje się na skórze kota w postaci ciemnych grudek. Kot w czasie wylizywania futerka bądź drapania się przenosi kał pcheł pod pazury. W momencie podrapania bakteria znajdująca się pod kocimi pazurami przenika do organizmu człowieka. Również do zarażenia może dojść w momencie głaskania zapchlonego kota zraniona ręką, w wyniku bezpośredniego kontaktu świeżej rany z odchodami pcheł. Nie udowodniono możliwości zarażenia się bartonellą w wyniku pogryzienia człowieka przez pchłę kocią.
Objawy u ludzi:
zaczerwienienie, obrzęk w miejscu zadrapania,
gorączka,
powiększenie węzłów chłonnych,
ból głowy,
zmęczenie,
zmniejszony apetyt,
takie niespecyficzne objawy mogą się utrzyma tygodnie lub miesiące,
Inne uogólnione objawy pojawiają się u ludzi z obniżoną odpornością np. u ludzi z HIV/AIDS, po chemioterapiach, po przeszczepach,
Grypa ryzyka – należą do niej osoby ze słabszym układem odpornościowym jak i osoby mające częsty i bliski kontakt z kotami:
osoby z upośledzeniem czynność układu immunologicznego (np. zakażeni wirusem HIV, ludzie przyjmujący leki immunosupresyjne, po przeszczepach itp.),
kobiety w ciąży,
osoby starsze,
dzieci,
właściciele kotów, osoby pracujący w kocich schroniskach, dokarmiający bezpańskie koty, lekarze weterynarii,
Zapobieganie – aby zminimalizować ryzyko zarażenia się bartonellą należy przestrzegać kilku reguł:
regularnie cały rok zabezpieczać koty przeciwko pchłom. Dotyczy to kotów wychodzących na dwór, kotów przebywających w dużych skupiskach (schroniska, hodowle, kocie hotele),
w przypadku kotów zapchlonych koniecznie odpchlić, w czasie zabaw z kotem unikać podrapań i pogryzień. W momencie podrapania/pogryzienia natychmiast ranę należy przemyć pod bieżącą wodą i umyć mydłem, w czasie dokarmiania bezpańskich kotów należy unikać nadmiernego spoufalania się z kotami, które wyraźnie sobie tego nie życzą, bo koty tego nie lubią i wtedy mogą podrapać i pogryźć, w przypadku osób z obniżoną odpornością, które zdecydowały się wziąć kota powinien być to kot dorosły powyżej 1 roku życia i pozbawiony pcheł, osoby z obniżoną odpornością powinny unikać bliskiego kontaktu z obcymi kotami, których stan zdrowia jest nieznany, regularnie należy kotu obcinać pazury.
