Gardia intestinalis jest pierwotniakiem pasożytującym w jelicie cienkim u wielu gatunków zwierząt (w tym psów i kotów) jak i ludzi.
Pasożyt ten występuje na całym świecie. Obecny jest w glebie i wodzie w postaci 00cyst (jaj pasożyta). Jest oporny na warunki środowiskowe. W glebie zdolny do zarażenia pozostaje 7 tygodni, w kale 7 dni, w wodzie (w temp. 18°C) do 3 miesięcy.
Do zarażenia dochodzi drogą pokarmową poprzez spożycie zanieczyszczonej wody, obwąchiwanie i wylizywanie trawników, które często są zanieczyszczone odchodami zwierząt jak również bezpośrednio od zarażonego osobnika.
Oocysty trafiają do jelita cienkiego. W jelicie z oocyst uwalniają się trofozoity, które wnikają do enterocytów (komórek błony śluzowej jelita), dróg żółciowych i dróg trzustkowych i tam namnażają się przez podział podłużny. Część trofozoitów przechodzi do jelita grubego, gdzie dochodzi do ich otorbienia i w postaci cyst wydalane są do środowiska zewnętrznego, tym samym przyczyniając się do skażenia środowiska pasożytem. Po 4-16 dniach od zarażenia zwierzę zaczyna wydalać oocysty z kałem. Siewstwo to trwa 4-5 tygodni.
Zarażają się głównie osobniki młode poniżej 1 roku życia, ponieważ ich odporność jest słabsza. Również na zarażenie bardziej narażone są osobniki żyjące w skupiskach (schroniska, hodowle, duże miasta-ze względu na silne zanieczyszczenie trawników odchodami zwierząt). Zazwyczaj zwierzę nie wykazuje objawów chorobowych bądź ograniczają się one do lekkiej biegunki ciągłej bądź okresowej,często lekceważonej przez właścicieli. Kał w takim przypadku jest miękki, może być podbarwiony krwią, jaśniejszy niż zwykle, o konsystencji śluzowatej. Nasilenie objawów choroby uwarunkowane jest wiekiem osobnika (im młodszy osobnik tym odpowiedź immunologiczna na zakażenie jest słabsza), ekstensywnością inwazji jak również współistniejącymi chorobami.
Każda nawracająca biegunka, bądź ślady krwi lub śluzu w kale nie powinny być bagatelizowane przez właściciela, ponieważ w przypadku nieleczonej gardiozy może dojść do powikłań w postaci bakteryjnych bądź grzybiczych zapaleń jelit i ich uszkodzenia, w wyniku czego dochodzi do zaburzenia wchłaniania związków pokarmowych,witamin mikroelementów i w konsekwencji do kacheksji i anemii. Również powikłaniami gardiozy mogą być : zapalenie trzustki lub niewydolność wątroby.Powikłania są często dużo bardziej zagrażające życiu niż sam pierwotniak, a ich leczenie jest długotrwałe i zdecydowanie bardziej kosztowne.
W przypadku zaobserwowania nawracającej biegunki bądź kału z domieszką krwi należy udać się do lekarza weterynarii, który zbada zwierzę i zaleci dalsze badania. Pierwotniaka wykrywa się w kale. Ponieważ jego uwalnianie do światła jelita jest okresowe, więc aby badanie było bardziej wiarygodne należy pobrać trzy próbki kału z trzech kolejnych dni.
Leczenie i zapobieganie:
Leczeniu podlegają wszystkie zwierzęta (psy i koty) mieszkające razem, bez względu na to czy u pozostałych zwierząt wystąpiły objawy kliniczne czy też nie, ponieważ jak już wyżej wspomniałam zakażenie może być bezobjawowe. Terapia polega na doustnym podawaniu leków przeciwpasożytniczych zaleconych przez lekarza weterynarii. Po zakończeniu leczenia ponownie oddaje się kał do analizy w celu stwierdzenia czy inwazja została skutecznie wyleczona.
W przypadku większych skupisk zwierząt (hodowle, schroniska), bardzo istotne jest zapewnienie odpowiednich warunków higienicznych. Głownie polega to na regularnym sprzątaniu odchodów, żeby nie dopuścić do nadmiernego zanieczyszczenia gleby oocystami, bądź skażenia oocystami wody pitnej lub pożywienia.
Zoonoza:
Gardioza jest zoonozą, czyli chorobą przenoszoną ze zwierzęcia na człowieka. Do zakażenia tym pierwotniakiem dochodzi w sposób pośredni poprzez spożycie zanieczyszczonej oocystami wody bądź pożywienia jak również poprzez bezpośredni kontakt z chorym zwierzęciem. Głównie dotyczy to dzieci, które zazwyczaj nie przestrzegają elementarnych zasad higieny np. mycie rąk po zabawie ze zwierzęciem. Również chory człowiek jest źródłem zakażenia.
W przypadku dorosłych, inwazja przebiega zazwyczaj w sposób bezobjawowy. Objawy częściej występują u dzieci z racji niewykształconego jeszcze do końca układu immunologicznego. Objawy pojawiają się 7-14 dni od zarażenia. Choroba może przyjmować dwie postacie:
postać ostra – charakteryzuje się nagłymi ostrymi objawami pojawiającymi się nieoczekiwanie:
biegunka (kał jest papkowaty, jasny, cuchnący, nierzadko tłusty),
zgazownie żołądka i jelit,
nudności,
postać przewlekła- objawy są mniej nasilone mogą pojawiać się i okresowo zanikać:
naprzemienne biegunki, zaparcia,
nudności,
bolesne skurcze jelit,
ból żołądka szczególnie po jedzeniu,
utrata masy ciała,
również może dochodzić do anemii, niewydolności wątroby, trzustki, powikłań bakteryjnych lub/i grzybiczych jelit, zapalenia wielostawowego (często notowanego u dzieci),,
Należy pamiętać, że jeśli stwierdzono chorobę u jednego członka rodziny leczenie obejmuję całą rodzinę, z uwagi na zakażenia bezobjawowe.
W celu zminimalizowania ryzyka zarażenia należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:
należy sprzątać psie odchody, w celu zmniejszenia zanieczyszczenia środowiska oocystami,
myć owoce i warzywa,
nie spożywać nieprzegotowanej wody z jezior, strumieni,
myć ręce po kontakcie ze zwierzętami,
regularne odrobaczać zwierzęta,
eliminować muchy i inne owady, które mogą przyczyniać się do roznoszenia pasożyta,
unikać skażenia wody i pożywienia odchodami,
