Nauczyciele niejednokrotnie zastanawiają się jak dotrzeć do uczniów, wzbudzić w nich zainteresowanie przedmiotem, spowodować by chętnie i aktywnie brali udział w lekcjach. Co zatem można zrobić, aby zwiększyć zaangażowanie dzieci i zmobilizować je do poszerzania wiedzy. Z pomocą przychodzą wypracowane przez metodologów i praktyków szkolnych formy aktywizujące proces nauczania.
Czym są aktywizujące metody nauczania
W odróżnieniu od tradycyjnie stosowanych w oświacie systemów edukacyjnych, aktywizujące metody nauczania zwiększają znacząco rolę ucznia w procesie poznawczym. Dziecko, zamiast otrzymać gotową porcję wiedzy do przysłowiowego „wykucia”, dostaje wskazówki oraz ma stworzone warunki do samodzielnej lub zespołowej pracy i docierania do rozwiązania problemu. Można przyjąć, że metody aktywizujące, to zespół technik, narzędzi i sposobów sprzyjających trwałości zdobywanej wiedzy poprzez wykorzystanie potencjału intelektualnego, emocjonalnego, ruchowego i werbalnego ucznia.
Metody aktywizacyjne można podzielić na:
- Metody problemowe, których celem jest pobudzenie i rozwinięcie krytycznego myślenia. Stosując tę formę, prowadzący zajęcia definiuje problem, przedstawiając dane w postaci filmu, fotografii, rysunków czy informacji pozyskanych z zewnętrznego źródła. Zadaniem uczniów jest zapoznanie się z faktami, przeanalizowanie ich i wyciągnięcie wniosków, które odpowiedzą na postawiony problem.
- Metody emocjonalne zwane też metodami ekspresji i impresji, których założeniem jest wykorzystanie przeżyć i odczuć uczniów uzyskanych dzięki wykonaniu określonych ćwiczeń i zadań zleconych przez nauczyciela. Najczęściej stosowane są tu metody projektu, drama, metody symulacyjne, laboratoryjne czy mapy mózgu.
- Metoda graficznego zapisu, której założeniem jest, aby proces dochodzenia do rozwiązania przedstawiany był w formie rysunku. Metody z tej grupy nakłaniają do samodzielnego rozumowania i indywidualnego podejmowania decyzji.
Wybrane przykłady metod aktywizujących
Wybór konkretnych sposobów zależy od wielu czynników takich jak wiek dziecka, przedmiot, liczebność klasy czy też przygotowanie nauczyciela. Do najbardziej znanych zaliczyć można:
Burza mózgów – zwana również giełdą pomysłów zakłada, że w odpowiedzi na postawiony przez nauczyciela problem, uczniowie zgłaszają wszystkie pomysły, jakie przychodzą im do głowy, nawet jeżeli są nierealne i abstrakcyjne. Ze zgromadzonej, możliwie największej liczby pomysłów, poprzez dyskusję i analizę, wybierane jest najlepsze rozwiązanie
Drama – jest sposobem przedstawienia tematu, najlepiej konfliktowego, w formie przygotowanej inscenizacji. Najlepiej sprawdza się w tematyce literackiej i historycznej. Cała grupa kreująca zaplanowaną scenkę powinna być maksymalnie zaangażowana i przedstawiać swoje autentyczne przeżycia i emocje odgrywając role fikcyjnych czy historycznych postaci.
Drzewko decyzyjne – jest to technika bazująca na graficznym przedstawieniu problemu, który umiejscawia się na poziomie pnia drzewa i rozrysowaniu możliwych rozwiązań wpisywanych w gałęzie drzewa. Rozpisanie pozytywnych i negatywnych skutków problemu ma doprowadzić do wypracowania rozwiązania na podstawie logicznego myślenia i podejmowania decyzji.
W metodyce nauczania z wykorzystaniem form aktywizacyjnych można znaleźć wiele metod, a wymienione powyżej są przykładami najczęściej stosowanych.
Zalety stosowania metod aktywizujących w nauczaniu
Do podstawowych zalet stosowania wskazanych powyżej metod należą przede wszystkim umiejętności myślenia analitycznego, aktywnego uczestniczenia w dyskusjach, lepszej integracji z grupą czy świadomego podejmowania decyzji. Dodatkową zaletą jest znacznie większa trwałość zdobytej w ten sposób wiedzy i zwiększenie chęci do nauki i zdobywania nowych kwalifikacji.
