Śmierć rodziców jest w większości przypadków bardzo ciężkim przeżyciem dla członków rodziny, a przede wszystkim dla dzieci. W pierwszej kolejności należy zorganizować kwestię pochówku, a następnie zatroszczyć się o pozostawiony majątek. W tym celu koniecznie należy skorzystać z usług notariusza, który pomoże przejść cały proces zgodnie z przepisami prawa.
Spadek z testamentem czy bez?
O ile w przypadku pozostawienia przez zmarłych testamentu sprawa jest stosunkowo prosta, o tyle w sytuacji jego braku, należy dokonać stosownego podziału. Jeżeli spisany został testament, podział majątku po rodzicach u notariusza odbywa się zgodnie z zapisami zawartymi w tym dokumencie. W sytuacji, gdy rodzic nie wskazał wszystkich dzieci w testamencie, osoby pominięte mogą domagać się części spadku przypadającej im zgodnie z prawem, tzw. zachowku. Jednak dotyczy to sytuacji, gdy w testamencie nie nastąpiło wydziedziczenie, gdyż w przypadku takiej ewentualności, wskazane osoby pozbawione zostają prawa do spadku, nawet do zachowku. Sposób ustalenia wysokości zachowku jest dosyć skomplikowany, jednak w uproszczeniu sprowadza się do połowy masy spadkowej, która przypadałaby na dziecko, gdyby nie było testamentu. Przepisy szczegółowe doprecyzowują przypadki otrzymanych wcześniej darowizn, niepełnoletności lub niepełnosprawności spadkobierców.
Podział majątku bez testamentu
Gdy zmarły nie zostawia testamentu, a do takich sytuacji dochodzi najczęściej, podział następuje zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego. Podział spadku może nastąpić w drodze postępowania sądowego lub poprzez zawarcie umowy o dział spadku w formie aktu notarialnego. Umowa powinna zostać sporządzona pisemnie i regulować kwestie wartości majątku oraz jego szczegółowy podział. Podział spadku u notariusza jest droższą opcją, jednak proces jest zdecydowanie szybszy i nie wymaga większego zaangażowania spadkobierców, gdyż większość czynności wykonuje notariusz. W przypadku, gdy spadkobiercy nie potrafią sami dojść do porozumienia, pozostaje wyłącznie droga sądowa
Prawo do pozostawionego po zmarłym majątku, w pierwszej kolejności mają członkowie najbliższej rodziny tj. współmałżonek i dzieci. Jeżeli nie wprowadzono rozdzielności majątkowej małżonków, majątek po zmarłym w równych częściach dzielony jest pomiędzy dzieci i małżonka. Zgodnie z zapisami art. 931 Kodeksu cywilnego część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całego pozostawionego majątku.
W sytuacji, gdy któreś z dzieci zmarło wcześniej, prawo do jego udziału przypada potomkom w równych częściach. Gdy nie żyją oboje rodzice, spadek dziedziczą wyłącznie dzieci.
Długi po zmarłym
Spadek to nie tylko nieruchomości, gotówka i inne aktywa. W skład masy spadkowej wchodzą również zobowiązania zmarłego, których uregulowanie przechodzi na spadkobierców. Do czasu podziału spadku odpowiadają oni solidarnie za całość, a z chwilą podziału każdy odpowiada samodzielnie proporcjonalnie do wielkości udziału, jaki mu przypadł. Spadkobiercy za spłatę długów odpowiadają całym swoim majątkiem.
Terminy w prawie spadkowym
Należy pamiętać, że od chwili śmierci rodziców spadkobiercy mają 6 miesięcy na przyjęcie lub odrzucenie spadku. Jest to szczególnie istotne w sytuacji, gdy mają wiedzę o długach zmarłego i nie chcą brać na siebie dodatkowych zobowiązań. Ważny jest także inny termin, który dotyczy ubiegania się o zachowek. Wynosi on 5 lat, a jego przekroczenie uniemożliwia skuteczne ubieganie się o tę część spadku.
Podatek od spadku
Ustawa o podatku od spadków i darowizn zwalnia od płacenia podatku najbliższą rodzinę tj. dzieci oraz małżonka zmarłego. Ważne jednak jest, aby fakt nabycia spadku został zgłoszony do właściwego urzędu skarbowego. Ze zwolnienia podatkowego korzystać mogą również członkowie rodziny adopcyjnej.
