Naturalnym faktem jest, że świeżo upieczeni rodzice z niecierpliwością oczekują pierwszego uśmiechu, słowa, raczkowania, czy wreszcie pierwszych kroków potomka. Każde opóźnienie takich wydarzeń budzi w rodzicach niepokój, ale kiedy naprawdę powinni się martwić?
Opóźnienie rozwoju dziecka – kiedy jest o tym mowa?
Specjaliści ustalają poziomy rozwoju dzieci dla danego wieku i gdy dziecko ma poziom rozwoju niższy od przeciętnego mówi się o opóźnieniu jego rozwoju. Chodzi o osiągnięcie w danych wieku określonych umiejętności i dotyczy ono sfery ruchowej, poznawczej, społeczno-emocjonalnej oraz procesu nauki mowy. Opóźnienie rozwoju dziecka może dotyczyć jednej, kilku, a także wszystkich sfer, gdzie mówi się o globalnym opóźnieniu rozwoju.
U małych dzieci sygnałem zaburzeń w rozwoju są opóźnienia w rozwoju motorycznym.
Jakie są przyczyny wystąpienia opóźnienia rozwoju u dzieci?
Opóźnienie rozwoju dziecka przyczyny może mieć różnorakie:
- czynniki genetyczne jak niezgodność grup krwi rodziców, czy choroby metaboliczne;
- matka chorująca we wczesnej ciąży na różyczkę lub grypę;
- zaniedbania rodzicielskie lub nadopiekuńczość;
- stan zdrowia noworodka.
Różnice w rozwoju u dzieci
Opóźnienie rozwoju nie może być diagnozowane na podstawie tempa rozwoju np. dziecka sąsiada, ponieważ dzieci nie rozwijają się idealnie równomiernie. Jedno dziecko może zacząć chodzić w 10 miesiącu życia, a inne dopiero po kilkunastu miesiącach. Analogicznie jest w innych kwestiach i generalizowanie nie powinno być stosowane w ocenie rozwoju dziecka. Każde praktycznie rozwija się we własnym tempie i jest to m.in. uwarunkowane przez:
- kwestie dziedziczne;
- stan zdrowia po porodzie i aktualny;
- jakość środowiska wychowawczego względem zapewnienia aktywności i rozwoju oraz kontaktu z rodzeństwem albo rówieśnikami, ale i rodzicami.
- stan sprawności mózgu.
Opóźnienia rozwojowe powinny być również postrzegane nie tylko przez pryzmat jego tempa, ale także harmonii. Niektóre dzieci rozwijają się lepiej pod jednymi, a gorzej pod innymi względami i mówi się wówczas o nieharmonijnym rozwoju.
Objawy opóźnionego rozwoju u dzieci
Istnieją różne wytyczne, tabelki oraz wykresy opracowane przez specjalistów, które dotyczą poszczególnych faz rozwoju dziecka, także w rozróżnieniu na wcześniaki i dzieci urodzone terminowo. W poszczególnych sferach rozwoju niepokój u rodziców mogą wzbudzać:
- sfera motoryczna – dziecko nie wchodzi w założonych terminach na kolejne szczeble swojego rozwoju, np. nie trzyma samodzielnie główki, nie siada, nie raczkuje, nie próbuje chodzić. Warto zdawać sobie z marginesu kilku tygodni;
- nauka mowy – brakuje wczesnej wokalizacji, czyli dziecko nie gaworzy, nie wypowiada pierwszych sylab i słów, a także widoczne są inne zaburzenia mowy;
- sfera społeczna, emocjonalna, poznawcza – dziecko się nie uśmiecha, nie interesuje się otoczeniem ani osobami, nie szuka kontaktu wzrokowego. Niepokój może wzbudzać również zbytni spokój i apatia lub niezgłaszanie potrzeb i nadpobudliwość, a także nieuzasadniony długotrwały płacz.
Opóźnienie rozwoju dziecka – kiedy rodzice powinni się martwić?
Czasami trzeba czasu i wpadanie w panikę niczego nie rozwiąże. Dzieci rozwijają się w rożnym tempie, a dodatkowo rodzić dbający o dziecko ma przecież kontakt z lekarzem pediatrą. Ten wykryje ewentualne nieprawidłowości, np. podczas szczepienia. Jednakże w pierwszych dwóch latach życia brak postępu w rozwoju dziecka, który jest w tym okresie dosyć szybki można uznać za powód do niepokoju.
Niewielkie opóźniania należy uznać za standardowo występujące, ale przy przedłużającym się braku postępu w rozwoju dziecka rodzic powinien zasięgnąć porady specjalisty poprzez uzyskanie skierowania od lekarza rodzinnego. Istnieją programy rehabilitacyjne, jak program wczesnego wspomagania rozwoju, które w znacznym stopniu niwelują opóźnienie rozwoju dziecka.
